gerontakos: Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.

Σάββατο, Μαρτίου 17, 2018

Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.

Ασκητική
Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός· κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή· κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία. Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυο τούτα ρέματα παλεύουν: α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία· β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο. Και τα δυο ρέματα πηγάζουν από τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας. Στην αρχή η ζωή ξαφνιάζει· σαν παράνομη φαίνεται, σαν παρά φύση, σαν εφήμερη αντίδραση στις σκοτεινές αιώνιες πηγές· μα βαθύτερα νιώθουμε: η Ζωή είναι κι αυτή άναρχη, ακατάλυτη φόρα του Σύμπαντου. Αλλιώς, πούθε η περανθρώπινη δύναμη που μας σφεντονίζει από το αγέννητο στο γεννητό και μας γκαρδιώνει· φυτά, ζώα, ανθρώπους· στον αγώνα; Και τα δυο αντίδρομα ρέματα είναι άγια. Χρέος μας λοιπόν να συλλάβουμε τ’ όραμα που χωράει κι εναρμονίζει τις δυο τεράστιες τούτες άναρχες, ακατάλυτες Ορμές· και με τ’ όραμα τούτο να ρυθμίσουμε το στοχασμό μας και την πράξη.[.....]
Εξώφυλλο, σύγχρονης έκδοσης, από τις Εκδόσεις Καζαντζάκη.
Συγγραφέας	Νίκος Καζαντζάκης
Είδος	Στοχαστικό, δοκίμιο, φιλοσοφία^[1]
Εκδότης	Εκδόσεις Καζαντζάκη
Ημερομηνία έκδοσης	1927
Εκδόθηκε στα ελληνικά	2015
Σελίδες	184 (Νέα Αναθεωρημένη Σύγχρονη Έκδοση, με σχόλια τρίτων)

Η Ασκητική (Salvatores dei) είναι βιβλίο του Έλληνα συγγραφέα, Νίκου Καζαντζάκη, με στοχαστικό περιεχόμενο. Η συγγραφή του ξεκίνησε το 1922 και τελείωσε το 1923, αλλά εκδόθηκε το 1927, από το αθηναϊκό περιοδικό Αναγέννηση. Στο έργο υπήρξαν διάφορες αναθεωρήσεις έως και το 1945, οπότε και εμφανίζεται ολοκληρωμένο. Πλέον, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καζαντζάκη. Το βιβλίο αυτό θεωρείται ως ένα από τα δημοφιλέστερα του Έλληνα συγγραφέα, με πολλές μεταφράσεις και στο εξωτερικό.^[2]
Στο έργο αυτό, συναντάται η γνωστή φράση του συγγραφέα, η οποία αναγράφεται και στον τάφο του:^[3] «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούµαι τίποτα, [...], είµαι λεύτερος.»

Ιστορία συγγραφής

Στις 9 Αυγούστου του 1922, ο Νίκος Καζαντζάκης, γράφει γράμμα, στην πρώτη σύζυγό του, Γαλάτεια, για το πόσο βιάζεται να τυπώσει ό,τι είχε γράψει, ώστε να αφιερωθεί σε κάτι καινούριο που μόλις είχε συλλάβει:^[4]«Βιάζομαι να τυπώσω ό,τι έχω γράψει ως τώρα για να μπορώ να δοθώ όλος σε ένα νέο έργο, καθαρά θεολογικό μου. Έχω ήδη διαγράψει το σκελετό του και θα’ ναι πολύ δύσκολο». Ο συγγραφέας άρχισε το 1922 τη συγγραφή του κειμένου, στη Βιέννη και την ολοκλήρωσε τέλη του ίδιου έτους και αρχές του 1923 στο Βερολίνο.^[5]
Μεταξύ 4 Δεκεμβρίου 1922 και 20 Ιανουαρίου 1923, ο συγγραφέας, στέλνει ένα νέο γράμμα στη Γαλάτεια:^[4] «Άρχισα τώρα ένα καινούργιο βιβλίο. Ασκητική. Μα όταν αφήνω την πέννα, θλίψη, δε χωρώ σε όλα τούτα τα αλφαβητικά στοιχεία που αραδιάζω». Και συνεχίζει: «Γράφω τώρα την Ασκητική, ένα βιβλίο mytique, όπου διαγράφω τη μέθοδο ν’ ανέβει η ψυχή από κύκλο σε κύκλο ωσότου φτάσει στην ανώτατη Επαφή. Είναι πέντε κύκλοι: Εγώ, ανθρωπότητα, Γης, Σύμπαντο, Θεός. Πώς ν’ ανέβουμε όλα τούτα τα σκαλοπάτια κι όταν φτάσομε στο ανώτατο να ζήσομε όλους τους προηγούμενους κύκλους. Το γράφω επίτηδες χωρίς ποίηση, με στεγνή, επιταχτική φόρμα».
Αφού έγινε η πρώτη ολοκλήρωση της Ασκητικής, ο Καζαντζάκης έψαχνε για μία πενταετία εκδοτική για το σύγγραμμά του. Παρόλα αυτά, ο Καζαντζάκης, αν και ήξερε πως το κείμενο δεν είναι ολοκληρωμένο, ήθελε οπωσδήποτε, έστω κι έτσι, να το δει τυπωμένο. Ο συγγραφέας συνήθιζε τις μελλοντικές διορθώσεις. Πριν, λοιπόν, γίνει η πρώτη έκδοση του κειμένου, ο Καζαντζάκης έστειλε γράμμα στον Παντελή Πρεβελάκη, την 1η Αυγούστου 1927, αναφέροντάς του το πόσο αδημονεί να δει τυπωμένο το έργο του:^[5] «Ειδικά για την Ασκητική, που αγαπώ εξαιρετικά, λέω τούτο: Ας τυπωθεί τώρα στην Αναγέννηση, ας τη δω πρώτα σε μια κακή έκδοση, και τότε κάνω μερικές διορθώσεις που χρειάζουνται -μερικά πράματα επαναλαβαίνουνται συχνά, η διάταξη έχει έλλειψες κ.λπ... Και τότε την εκδίδομε, όπως τη θέμε, δηλαδή, όπως λέτε».
Έτσι το έργο κυκλοφόρησε στο περιοδικό Αναγέννηση το Φθινόπωρο του 1927, του Δημήτρη Γληνού. Ο πρωτότυπος τίτλος ήταν «Salvatores Dei», με τον υπότιτλο «Ασκητική». Μετά από αυτή την έκδοση ο Καζαντζάκης συνέχισε τις διορθώσεις, μέχρι που τον Δεκέμβριο του 1945 εξεδόθη η τελική μορφή της Ασκητικής του, με την προσθήκη νέου κεφαλαίου: «Η Σιγή».^[4]

Αποτίμηση

Στην Ασκητική είναι εμφανείς οι επιρροές των φιλοσόφων Νίτσε, Μπερξόν και Χέγκελ. Ταυτόχρονα εκφράζεται η προσπάθεια του Καζαντζάκη να αποδείξει ότι η ανθρωπιά συνίσταται στην ανακάλυψη ενός Θεού εντός του κάθε ανθρώπου που αντιπροσωπεύει την προσωπική ανεξαρτησία. Μέσα από την Ασκητική ορίζονται οι έννοιες που βοηθούν τον άνθρωπο να ανέλθει στην κλίμακα των ηθικών αξιών και καταδεικνύεται με ποιους τρόπους μπορούν οι άνθρωποι να αγωνιστούν για να δημιουργήσουν κάτι καινούριο την ώρα που το παλιό καταρρέει.^[6]