Η Monsanto, ο καρκίνος και το μέλλον της γεωργίας

Μαριάνθη Πελεβάνη

Πηγή: tvxs.gr

Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, αφού η κατακραυγή είναι διεθνής, τα πορίσματα είναι επίσημα κι αξιόπιστα, η συγκάλυψη αποδεδειγμένη, ωστόσο το ζιζανιοκτόνο Roundup​ της Monstanto, που περιέχει γλυφοσάτη, ουσία που συνδέεται με καρκινογένεση, δεν έχει ακόμη απαγορευθεί.
Οι διαβουλεύσεις στην ΕΕ συνεχίζονται παρόλο που οι επιστήμονες του ΟΗΕ το θεωρούν ύποπτο για καρκινογενέσεις. Στις 25 Οκτωβρίου η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων απέρριψε (καταψήφισε και η Ελλάδα) την πρόταση της Κομισιόν για 10ετή ανανέωση της άδειας κυκλοφορίας του εντομοκτόνου Roundup​ της Monsanto και η Κομισιόν καλείται τώρα να καταθέσει νέα πρόταση που θα περιορίζει τη χρονική περίοδο ανανέωσης της χρήσης του Roundup​. Νωρίτερα, κατά τη συνεδρίασή του στις 23 Οκτωβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε με 355 ψήφους υπέρ, 204 κατά και 111 αποχές, νομοθετικό ψήφισμα το οποίο ζητά την πλήρη απαγόρευση της χρήσης της γλυφοσάτης σε οικιακά προϊόντα και την απαγόρευσή της στον γεωργικό τομέα έως το τέλος του 2022. Παρά το ψήφισμα όμως το μέλλον του Roundup είναι ακόμη αβέβαιο.
Δεν ισχύει παρόλα αυτά το ίδιο και με το μέλλον και κυρίως με το παρόν της Monsanto, η μετοχή της οποίας κινείται ανοδικά κατά 1%, καθώς η εταιρεία αγροτικών προϊόντων ανακοίνωσε αύξηση κερδών και πωλήσεων δ΄τριμήνου. Τα έσοδα αυξήθηκαν στα 2,69 δισ. δολάρια το 2017 από τα 2,56 δισ. δολάρια, ενώ οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις της FactSet έκαναν λόγο για πτώση στα 2,40 δισ. δολάρια.

Άλμα των κερδών για το γ΄τρίμηνο ανακοίνωσε και η Bayer στην οποία συγχωνεύεται η Monsanto, δημιουργώντας έτσι τον μεγαλύτερο κολοσσό παγκοσμίως που θα ελέγχει το σύνολο της γεωργικής παραγωγής. Τα κέρδη της Bayer AG το γ΄ τρίμηνο σκαρφάλωσαν στα 3,88 δισ. ευρώ από 1,19 δισ. ευρώ ένα χρόνο νωρίτερα, όπως μεταδίδουν τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία.
Η επιτυχία της μητρικής Bayer όμως δεν είναι μόνο οικονομική. Ο οργανισμός αξιολόγησης CDP βράβευσε για το 2017 τη Bayer για τις πρακτικές που αφορούν την προστασία του κλίματος και τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Στο πλαίσιο της συγκριτικής έρευνας, που εκπόνησε ο CPD, μελετήθηκαν οι στρατηγικές και τα μέτρα που εφαρμόζουν περισσότερες από 1.000 εισηγμένες επιχειρήσεις από όλον τον κόσμο, για την αποτελεσματική χρήση και την προστασία του πιο πολύτιμου φυσικού πόρου, του νερού. Η Bayer έλαβε την κορυφαία διεθνή διάκριση για την προστασία του κλίματος και τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων.
«Στόχος μας είναι να έχουμε θετική συμβολή στην προστασία του κλίματος και στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, όπου συμπεριλαμβάνεται και η λειψυδρία» δήλωσε ο δρ Hartmut Klusik, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Bayer AG και υπεύθυνος για το ανθρώπινο δυναμικό.
Τα email του καρκίνου
Υπενθυμίζεται ότι, το Roundup​ περιέχει γλυφοσάτη ουσία την οποία ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κατατάξει στις ύποπτες για καρκινογένεση, ενώ τα τελευταία χρόνια η Monsanto βρίσκεται αντιμέτωπη με 250 αγωγές και 1.100 καταγγελίες μόνο σε αμερικανικά δικαστήρια για τη σύνδεση των προϊόντων της με τον καρκίνο.
Τουλάχιστον από το 2011, έχει τεκμηριωθεί και καταγγελθεί δημοσίως, ότι η βιομηχανία φυτοφαρμάκων και οι ρυθμιστικές αρχές έχουν επανειλημμένα παραπλανήσει το κοινό με ισχυρισμούς ότι η γλυφοσάτη είναι «ασφαλής», με αποτέλεσμα το «Roundup» να χρησιμοποιείται από τους κηπουρούς μέχρι τις μεγάλες αγροτικές καλλιέργειες.

Οι βιομηχανίες και οι ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ γνώριζαν ήδη από τη δεκαετία του '80 και του ’90 ότι το «Roundup» προκάλεσε γενετικές ανωμαλίες αλλά δεν ενημέρωσε το κοινό. Αυτό είναι το συμπέρασμα και σχετικής έκθεσης που είδε το φως της δημοσιότητας τον Ιούνιο του 2011.
Εκείνη η έκθεση αποκαλύπτει, ότι οι μελέτες της ίδιας της βιομηχανίας φυτοφαρμάκων (συμπεριλαμβανομένου και μίας που ανέθεσε η ίδια η Monsanto) έδειξαν ήδη από τη δεκαετία του 1980, ότι το δραστικό συστατικό glyphosate του Roundup προκαλεί γενετικές ανωμαλίες στα πειραματόζωα.
Το αποκορύφωμα του σκανδάλου που αφορά την υγεία μας και όχι τις τσέπες μας ήρθε πρόσφατα όταν ο διεθνής Τύπος έφερε στην δημοσιότητα μέρος των εκατοντάδων email και υπομνημάτων της Monsanto - αποτελούν υλικό της δίκης «In re: Roundup Products Liability Litigation» στις ΗΠΑ και δόθηκαν από δικηγορική εταιρεία - από τα οποία προκύπτει, ότι ο γεωργικός βιοτεχνολογικός κολοσσός συγκάλυψε τον κίνδυνο καρκίνου του επικερδέστερου προϊόντος της, του διαδεδομένου ζιζανιοκτόνου «Roundup», με ενεργή ουσία την glyphosate (γλυφοσάτη).
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, η Monsanto έχει γνώση της σύνδεσης της γλυφοσάτης με τον καρκίνο από το 1999. Το 1999 η Monsanto προσέλαβε τον δόκτορα James M. Parry, καθηγητή του Πανεπιστημίου της Ουαλίας, για να πραγματοποιήσει μια αρχική, μυστική έρευνα στη γλυφοσάτη. Με την έρευνα διαπιστώθηκε ότι η γλυφοσάτη μπορεί να προκαλέσει γενοτοξικότητα, δηλαδή μεταλλάξεις κυττάρων, η οποία αποτελεί ένα από τα αίτια που οδηγούν σε καρκίνο. Τα εσωτερικά έγγραφα δείχνουν ότι από το 1999 η Monsanto επενδύει κάθε χρόνο αξιοσημείωτα ποσά στην απόκρυψη αυτού του ευρήματος και στην παραπλάνηση των ρυθμιστικών αρχών και της επιστημονικής κοινότητας.
Ανταποκρινόμενος στα ευρήματα του δόκτορα Parry, ο William Heydens, νυν υπεύθυνος Στρατηγικής Αξιολόγησης Ασφάλειας Προϊόντων της Monsanto, έγραψε σε ένα από τα αποκαλυπτικά email που είδαν το φως της δημοσιότητας: «Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω για να δούμε τι ακριβώς προσπαθούμε να πετύχουμε εδώ. Θέλουμε να βρούμε ή να “δημιουργήσουμε” κάποιον που να αισθάνεται άνετα με το γενοτοξικό προφίλ της γλυφοσάτης και του Roundup και να είναι ικανός να επηρεάσει τις ρυθμιστικές αρχές και τη δράση του Scientific Outreach, όποτε προκύπτουν ζητήματα γενοτοξικότητας. Εγώ θεωρώ ότι ο Parry αυτήν τη στιγμή δεν είναι αυτό το άτομο και ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος και χρήματα/μελέτες για να γίνει. Απλώς δεν πρόκειται να κάνουμε τις μελέτες που προτείνει. Mark, πιστεύεις ότι ο Parry μπορεί να γίνει ένθερμος υποστηρικτής χωρίς να κάνει ο ίδιος αυτήν τη δουλειά; Αν όχι, πρέπει να αρχίσουμε να ψάχνουμε σοβαρά ένα ή περισσότερα άτομα που θα συνεργαστούν μαζί μας. Ακόμη κι αν πιστεύουμε ότι μπορούμε τελικά να φέρουμε κάπως τον Parry με τα νερά μας, πρέπει να αναζητήσουμε έναν δεύτερο/εφεδρικό υποστηρικτή της γενοτοξικότητας. Δεν έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο και αυτήν τη στιγμή είμαστε πολύ ευάλωτοι σε αυτό το κομμάτι. Έχουμε χρόνο για να το διορθώσουμε αυτό, αλλά μόνο αν γίνει τώρα πρώτη προτεραιότητά μας».

Εκτός από τη συσκότιση των επιστημονικών ευρημάτων, η Monsanto συμμετείχε και στην άσκηση έντονων πολιτικών πιέσεων, για να μειωθούν και να καθυστερήσουν οι ρυθμιστικοί περιορισμοί των προϊόντων της.
«Έχουμε γνώση αυτής της έρευνας εδώ και κάποιο καιρό και ξέραμε ότι ήταν απλώς θέμα χρόνου μέχρι να την τσιμπήσουν οι ακτιβιστές [...]. Πώς θα αντεπιτεθούμε;» έγραψε η Donna Farmer, νυν υπεύθυνη Προστασίας Προϊόντων και Διατροφής της Monsanto, την Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2008. (Η «έρευνα» αναφέρεται στη μελέτη «Η έκθεση σε φυτοφάρμακα ως παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης μη Hodgkin λεμφώματος, συμπεριλαμβανομένης της ιστοπαθολογικής ανάλυσης υποομάδας», που δημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2008 του International Journal of Cancer, αλλά και σε μεταγενέστερο άρθρο στο Beyond Pesticides).
Το νέο δηλητήριο της Monsanto, λέγεται Dicamba
Κι ενώ ακόμη η «ασφάλεια» του καρκινογόνου Roundup ερευνάται από τις ρυθμιστικές Αρχές, η Monsanto ετοιμάζεται να βγάλει στην αγορά ένα υπερ – δηλητήριο  που θα καταπολεμά τα ζιζάνια στην καλλιέργεια του Αραβοσίτου.
Πρόκειται για το μεταφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο Dicamba που παράγεται από την Monsanto και την Basf.
Το Dicamba μπορεί να σκοτώσει όλα τα ζιζάνια που είναι ανθεκτικά και στις πιο δυνατές χημικές ουσίες και η χρήση του επιτράπηκε ήδη στις ΗΠΑ αν και δεν έχουν ελεγχθεί οι συνέπειες που προκαλεί στις καλλιέργειες.

Ήδη, τα πρώτα αποτελέσματα από την χρήση του Dicamba φάνηκαν στην  αμερικάνικη γεωργία.  Στο Αρκάνσας, όπου το ζιζανιοκτόνο εφαρμόστηκε στις καλλιέργειες καλαμποκιού και σόγιας,  τα φύλλα των φυτών που ψεκάστηκαν με αυτό, έχουν μεταμορφωθεί.
Η χρήση του dicamba εγκρίθηκε επίσημα από την περασμένη άνοιξη, για να εξολοθρεύσει τα ισχυρά ζιζάνια, όπως ο αμάραντος στα χωράφια βαμβακιού και σόγιας. Ο αμάραντος  αναπτύσσεται στη σόγια από γενετικά τροποποιημένους σπόρους και είναι ήδη πολύ ανθεκτικός στα συνηθισμένα ζιζανιοκτόνα όπως και στην ουσία glyphosate, ενεργό συστατικό του RoundUp της Monsanto.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι συγχωνεύσεις εταιρειών πλήττουν το μέλλον της γεωργίας
Εν αναμονή της ολοκλήρωσης της συγχώνευσης Monsanto-Bayer μια νέα έκθεση προειδοποιεί… Οι συγχωνεύσεις στον τομέα των γεωργικών προϊόντων υποσκάπτουν τα έσοδα των αγροτών και εδραιώνουν τα τρέχοντα μοντέλα παραγωγής τροφίμων, επιφέροντας περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ειδικοί.
Σύμφωνα με την έκθεση «too big to feed» που δημοσιεύθηκε στις 13 Οκτωβρίου από τη διεθνή ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα αειφόρα συστήματα διατροφής, τονίζεται ότι οι πρόσφατες συγχωνεύσεις μεταξύ των εταιρειών αγροχημικών θα παραδώσουν το 70% του τομέα στα χέρια τριών κολοσσών: πρόκειται για το ομόλογο Dow-Dupont, την εξαγορά της Monsanto από τη Bayer ύψους 66 δις δολαρίων και την εξαγορά της Syngenta από τη ChemChina για 43 δις δολάρια, ενώ δρομολογείται η συγχώνευση της SinoChem το 2018.
«Οι συγχωνεύσεις επιτρέπουν ολοένα και περισσότερο στις επιχειρήσεις να ελέγχουν τις ροές πληροφοριών κατά μήκος της αλυσίδας και να ασκούν τεράστια δύναμη στη λειτουργία των συστημάτων τροφίμων», δήλωσε ο υπεύθυνος σύνταξης της έκθεσης, Pat Mooney.

Η έκθεση υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο οι συγχωνεύσεις και η συγκέντρωση της αγοράς πραγματοποιούνται σε όλο το φάσμα των γεωργικών προϊόντων διατροφής.
«Η κατάσταση αυτή βλάπτει εξίσου την κοινωνία», δήλωσε ο πρώην ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ, Olivier de Schutter.
«Μόλις εμπλακούν στην αγορά, οι μεγάλες εταιρείες επικεντρώνονται στην υπεράσπιση του μεριδίου τους και στη χάραξη πολιτικών που ταιριάζουν στις ανάγκες τους – όχι στην παροχή καινοτομίας που χρειαζόμαστε για την οικοδόμηση βιώσιμων συστημάτων διατροφής», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), η κάθετη ολοκλήρωση των επιχειρήσεων (π.χ. εταιρείες που λειτουργούν σε διάφορα στάδια της τροφικής αλυσίδας) μετατοπίζει την εξουσία από τους πρωτογενείς παραγωγούς σε φορείς που βρίσκονται κάτω από την αλυσίδα αξίας (αγροχημική βιομηχανία και μεταποιητές) και ταυτόχρονα οδήγησε στην ιεράρχηση του βραχυπρόθεσμου κέρδους.
Η ύπαρξη ενός βιώσιμου ευρωπαϊκού συστήματος τροφίμων είναι δυνατή, σύμφωνα με τον ΕΟΠ, αλλά θα απαιτήσει μια «θεμελιώδη στροφή προς πιο οικολογικές προσεγγίσεις, εξασφαλίζοντας βιώσιμη χρήση ανανεώσιμων πόρων και αύξηση της συνολικής αποδοτικότητάς τους όσον αφορά στις εξωτερικές χημικές εισροές, το νερό και τη χρήση ενέργειας, καθώς επίσης την παραγωγή αποβλήτων.
Τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε μια διεξοδική έρευνα σχετικά με την προτεινόμενη εξαγορά της Monsanto (ΗΠΑ) από την Bayer (Γερμανία), προκειμένου να αξιολογήσει κατά πόσον η συγχώνευση θα μειώσει τον ανταγωνισμό στην αγορά φυτοφαρμάκων και σπόρων.
Εκπρόσωπος Τύπου της Bayer δήλωσε στη Euractiv, ότι «από οικονομική άποψη, η Bayer θα αναλάβει τους επιχειρηματικούς κινδύνους από την Monsanto (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με εκκρεμείς αγωγές) μετά το κλείσιμο της συγχώνευσης. Ωστόσο, νομικά η εταιρεία Monsanto παραμένει το μόνο υπεύθυνο μέρος για τις υποχρεώσεις της».